W praktyce zapisy dotyczące ochrony pracownicy w ciąży przed rozwiązaniem stosunku pracy nie nastręczają większych wątpliwości interpretacyjnych. Należy jednak postawić sobie pytanie – czy pracownica będąca w ciąży może uchylić się od skutków złożonego przez siebie oświadczania w przedmiocie zawarcia porozumienia z pracodawcą o rozwiązaniu stosunku pracy lub w przypadku złożenie przez nią oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę?

W tej materii wypowiadał się wielokrotnie Sąd Najwyższy; konkluzje płynące z analizy orzeczeń Sądu wskazują, że do ustalenia czy pracownica będąca w ciąży będzie mogła uchylić się od skutków złożonego przez siebie oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę (lub w przypadku zawarcia porozumienia  pracodawcą o rozwiązaniu umowy o pracę a mocy porozumienia stron) będzie stan jej wiedzy nt. ciąży.

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2009r., sygn. akt I PK 17/09 Sąd wskazał, że pracownica, która nie będąc w ciąży, złożyła oświadczenie woli o odmowie przyjęcia warunków pracy proponowanych jej przez pracodawcę stosownie do art. 42 § 3 KP, a następnie zaszła w ciążę przed datą rozwiązania stosunku pracy wskutek tego wypowiedzenia, nie działała pod wpływem błędu.

Wskazane orzeczenie zostało wydane na kanwie okoliczności faktycznych związanych z nieprzyjęciem przez pracownicę nowych warunków pracy i płacy, jednakże orzeczenie to znajdzie również zastosowanie do oświadczeń woli pracownicy będącej w ciąży w przedmiocie rozwiązania umowy o pracę na mocy porozumienia stron.

Z analizy uzasadnienia powyższego orzeczenia wynika również, że pracownica, która złożyła oświadczenie woli zmierzające do rozwiązania stosunku pracy, nie wiedząc że jest w ciąży, może uchylić się od jego skutków prawnych z powołaniem się na błąd, jako wadę tego oświadczenia. Nie ma przy tym znaczenia to, czy błąd został wywołany przez pracodawcę oraz czy wiedział on o błędzie lub mógł go z łatwością zauważyć. Takie odstępstwo od unormowania błędu wynika stąd, że zasada ochrony pracy kobiet jest jedną z podstawowych, historycznie pierwszych i niekwestionowanych zasad prawa pracy, co usprawiedliwia „złagodzenie” warunków uchylenia się kobiety w ciąży od skutków oświadczenia woli zmierzającego do zakończenia stosunku pracy, złożonego pod wpływem błędu polegającego na niewiedzy o ciąży.

Co więcej – zdaniem Sądu Najwyższego – „skoro pracownica, zawierając porozumienie z pracodawcą nie była w ciąży, to nie można mówić, że działała pod wpływem błędu, w związku z czym uchylenie się przez nią od skutków prawnych oświadczenia woli nie jest możliwe (wyrok SN z 5 października 2007 r., II PK 24/07, wyrok SN wyrok z 10 listopada 1998 r., I PKN 431/98. W tego rodzaju sytuacji nie ma również innej podstawy prawnej do reaktywowania stosunku pracy. W szczególności, jak stwierdził Sąd Najwyższy, podstawy do domagania się przez pracownicę, która w dacie składania oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę nie była w ciąży, a zaszła w ciążę po tej dacie, nie daje także art. 8 k.p.”.

Reasumując wskazać należy, że pracownica składająca oświadczenie o rozwiązaniu stosunku pracy będzie mogła skutecznie uchylić się od skutków własnego oświadczenia woli, jeżeli w momencie skłania oświadczenia woli nie miał wiedzy nt. ciąży. Późniejsze zajście w ciążę nie będzie uprawniać pracownicy do skutecznego uchylenia się od skutków złożonego przez siebie oświadczenia woli.

Termin na złożenie oświadczenia o uchyleniu się od skutków złożonego przez siebie oświadczenia wynosi 7 dni od dnia powzięcia informacji o ciąży./AB