Z uwagi na trwający stan epidemii ustawodawca mnoży dalsze regulacje mające na celu dostosować się do trudnej sytuacji. Głównym aktem prawnym regulującym uprawnienia pracodawcy względem pracowników oraz organizacji pracy jest (często zmieniana) ustawa o szczególnych rozwiązaniach z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem covid-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (dalej jako: ustawa). Poniżej zostaną przedstawione najdalej idące uprawnienia pracodawcy obowiązujące w okresie epidemii. Zgodnie z art. 15gc ustawy w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, pracodawca może udzielić pracownikowi, w terminie przez siebie wskazanym, bez uzyskania zgody pracownika i z pominięciem planu urlopów, urlopu wypoczynkowego niewykorzystanego przez pracownika w poprzednich latach kalendarzowych, w wymiarze do 30 dni urlopu, a pracownik jest obowiązany taki urlop wykorzystać. Oznacza to, że praktycznie pracownik w okresie stanu epidemii może nie mieć możliwości uzyskania ekwiwalentu za urlop, a urlop może zostać mu udzielony wbrew jego woli. Innym wartym przybliżenia uprawnieniem pracodawcy w przypadku spadku jego obrotów gospodarczych, jest ustanowione w art. 15ge uprawnienie do zawieszenia obowiązku:
1) tworzenia lub funkcjonowania zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,
2) dokonywania odpisu podstawowego,
3) wypłaty świadczeń urlopowych
– o których mowa w ustawie z o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Jeżeli u pracodawcy działają organizacje związkowe reprezentatywne, wówczas zawieszenie obowiązków, o których mowa powyżej następuje w porozumieniu z tymi organizacjami związkowymi. Dodatkowo w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, w przypadku spadku obrotów gospodarczych u pracodawcy, lub istotnego wzrostu obciążenia funduszu wynagrodzeń, nie stosuje się postanowień układów zbiorowych pracy lub regulaminów wynagradzania, wprowadzonych na podstawie ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, ustalających wyższą wysokość odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych oraz inne świadczenia o charakterze socjalno-bytowym niż wynika to z ustawy. W myśl art. 15x w przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii pracodawca może, na czas oznaczony nie dłuższy niż do czasu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii:
1) zmienić system lub rozkład czasu pracy pracowników w sposób niezbędny dla zapewnienia ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstwa lub stacji;
2) polecić pracownikom świadczenie pracy w godzinach nadliczbowych w zakresie
i wymiarze niezbędnym dla zapewnienia ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstwa lub stacji;
3) zobowiązać pracownika do pozostawania poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę,
4) polecić pracownikowi realizowanie prawa do odpoczynku w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę.
Jednakże uprawnienia pracodawcy, o których mowa w art. 15x ustawy dotyczą ściśle określonych branż, a to przedsiębiorstw prowadzących działalność polegającą na zapewnieniu funkcjonowania:
– systemów i obiektów infrastruktury krytycznej w rozumieniu ustawy o zarządzaniu kryzysowym;
sieci przesyłowych lub dystrybucyjnych;
– w przedsiębiorstwie będącym podwykonawcą lub dostawcą, którzy nie są częścią infrastruktury krytycznej, ale są kluczowi dla zachowania ciągłości działania infrastruktury krytycznej;
– zapewniających funkcjonowanie stacji paliw płynnych oraz stacji gazu ziemnego;
– w przedsiębiorstwie pełniącym funkcję sprzedawcy z urzędu w rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne;
– na obszarze lub na terenie obiektu ważnego dla obronności, interesu gospodarczego państwa, bezpieczeństwa publicznego i innych ważnych interesów państwa;
– w przedsiębiorstwie prowadzącym działalność polegającą na świadczeniu czynności bankowych w rozumieniu Prawo bankowe;
– w przedsiębiorstwie prowadzącym obiekt unieszkodliwiania odpadów wydobywczych;
– u przedsiębiorcy prowadzącego działalność w sektorze rolno-spożywczym związaną z wytwarzaniem lub dostarczaniem żywności – tu rozumie się szeroko branżę gastronomiczną./MW
