Zniesławienie oraz zniewaga nie są synonimami jednego przestępstwa. Nazwy te potocznie, często błędnie, stosowane są zamiennie w celu opisania jednego sposobu zachowania. Każde z tych przestępstw stypizowane jest odrębnie w kodeksie karnym, a to kolejno zniesławienie w art. 212 k.k., a zniewaga w art. 216 k.k.

Przy czym oba przestępstwa są przestępstwami przeciwko czci i znajdują się w części szczególnej kodeksu karnego w rozdziale XXVII.

W zakresie różnic pomiędzy tymi dwoma czynami zabronionymi należy wskazać, iż nie każda zniewaga jest jednocześnie zniesławieniem, tak samo nie każde zniesławienie jest również zniewagą, jednakże zdarzają się przypadki kiedy to jednym czynem o charakterze przestępnym sprawca wyczerpuje znamiona obu tych czynów zabronionych jednocześnie. Tak więc może dojść do sytuacji, gdy jedną kalumnią możemy być jednocześnie znieważeni i zniesławieni.

Występują jednak zasadnicze różnice pomiędzy oboma czynami przestępnymi, o czym poniżej.

1. Zniesławienie zwane również pomówieniem, zawarte w art. 212 k.k. jawi się w sposób następujący:

Art. 212. § 1 k.k. „Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.”

Co za tym idzie, za zniesławienie należy uznać taki czyn umyślny, poprzez który jego sprawca w sposób celowy lub ewentualny (godzi się z taką możliwością) oskarża lub zarzuca innej osobie lub podmiotom wymienionym w przepisie takie zachowanie, postępowanie (np.: sprzedajność, utrzymywanie kontaktów ze światem przestępczym) lub właściwości (alkoholizm, zboczenie seksualne), które mogą poniżyć ją w opinii publicznej. Zarzut taki aby wypełnić znamiona czynu przestępnego powinien być uczyniony publicznie, w tym przypadku nie ma znaczenia czy jest on prawdziwy czy też nie, natomiast uczyniony niepublicznie aby stanowił przestępstwo musi być nieprawdziwy (z wyłączeniem kontratypów wymienionych w dalszej części k.k.). Jest to przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego, co zasadniczo zmienia zarówno pozycję, jak również zaangażowanie samego zainteresowanego (pokrzywdzonego).

1. Z kolej przestępstwo zniewagi zostało opisane w art. 216 k.k. w następujący sposób:

Art. 216 § 1 k.k. „Kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.”

 Określony powyżej czyn jest również przestępstwem przeciwko czci, a objawia się naruszeniem godności osobistej człowieka, jest to również przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego.

Co istotne przepisy kodeksu karnego w żaden sposób nie precyzują jakie zachowanie wypełni znamiona opisanego czynu przestępnego, w zamian tego używa dość ogólnego określenia jakim jest zniewaga. Jednakże biorąc pod uwagę zarówno umieszczenie przedmiotowego przepisu w rozdziale „przestępstwa przeciwko czci”, jak również słownikowe i zwyczajowe znaczenie owego słowa uznać należy, co potwierdził również Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 7 maja 2008 r., III KK 234/07

„Przestępstwo zniewagi polega na użyciu słów obelżywych lub sformułowanie zarzutów obelżywych lub ośmieszających, postawionych w formie niezracjonalizowanej. O uznaniu określonych sformułowań za «znieważające» decydują w pierwszym rzędzie ogólnie przyjęte normy obyczajowe”.

Tak więc ocena czynu przestępnego powinna być traktowana obiektywnie poprzez ocenę czy dany sposób zachowania mógł w określonych warunkach czy zaistniałych sytuacjach spowodować naruszenie godności pokrzywdzonego. Tak więc przykładowo określenie mianem „rzeźnika” osobę wykonującą ten zawód nie będzie stanowiło zniewagi, to już określenie tym mianem lekarza chirurga może w sposób rażący naruszyć jego godność.

Ponadto aby więc mówić o ziszczeniu się znamion owego przestępstwa, zniewaga uczyniona musi być albo w obecności znieważanego albo publicznie chociażby pod jego nieobecność bądź w taki sposób aby w sposób zamierzony do znieważonej osoby dotarła.

Finalnie zaznaczyć należy jeszcze jeden istotny element różniący oba przestępstwa. W przypadku zniesławienia, ustawa stanowi, iż pomówienie może dotyczyć zarówno osób fizycznych, jak i grup osób, instytucji, osób prawnych (np. spółek) lub jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej (np. spółek jawnych), natomiast znieważyć można wyłącznie osobę fizyczną.

Jak widać istnieje wiele różnic pomiędzy zniesławieniem i zniewagą lecz popełniając jedno z nich można niechcący wypełnić znamiona obu przestępstw./ŁK